چری
فونیکس
ام وی ام
اکستریم
علائم خرابی شمع خودرو؛ چه وقت شمع باید تعویض شود؟
در این مقاله علائم خرابی شمع خودرو را بررسی کرده و زمان مناسب برای تعویض آن را مشخص می‌کنیم.
شمع خودرو قطعه‌ای کوچک اما حیاتی است که سلامت موتور به عملکرد درست آن وابسته است. هربار که موتور روشن می‌شود، این قطعه جرقه‌ای دقیق ایجاد می‌کند تا سوخت و هوا به‌موقع بسوزند و انرژی لازم برای حرکت خودرو فراهم شود. شمع‌ها عمر محدودی دارند و با گذشت زمان یا استفاده نادرست، نشانه‌هایی از خرابی در آن‌ها ظاهر می‌شود. علائم خرابی شمع خودرو اگر به‌موقع تشخیص داده نشوند، می‌تواند باعث کاهش شتاب، افزایش مصرف سوخت و حتی آسیب‌های جدی‌تر به موتور شود.
شمع خودرو چیست و چه وظیفه‌ای دارد؟
شمع خودرو قطعه‌ای کوچک اما بسیار مهم در موتور است که وظیفه آن ایجاد جرقه برای احتراق مخلوط سوخت و هوا در داخل سیلندر می‌باشد. این قطعه ولتاژ بسیار بالایی را که از کویل دریافت می‌کند، به جرقه‌ای قوی میان الکترودهای خود تبدیل می‌کند. همین جرقه باعث انفجار کنترل‌شده سوخت و هوا شده و نیروی لازم برای حرکت پیستون و در نهایت چرخاندن چرخ‌ها را فراهم می‌سازد.
به بیان ساده‌تر، بدون شمع هیچ احتراقی در موتور رخ نمی‌دهد و خودرو روشن نخواهد شد.
شمع خودرو در کجا قرار دارد؟
شمع در سرسیلندر موتور قرار دارد؛ یعنی همان بخش بالایی موتور که بالای هر سیلندر نصب شده است. هر سیلندر معمولاً یک شمع مخصوص به خود دارد. شمع‌ها طوری طراحی شده‌اند که نوک آن‌ها داخل محفظه احتراق قرار بگیرد تا بتوانند جرقه را به مخلوط سوخت و هوا برسانند. قسمت بالایی آن‌ها بیرون از سرسیلندر قرار دارد تا اتصال به وایر یا کویل احتراق امکان‌پذیر شود.
به همین دلیل وقتی کاپوت خودرو را باز می‌کنید، شمع‌ها معمولاً دیده نمی‌شوند؛ چون زیر وایرها یا کویل‌ها قرار گرفته‌اند و فقط با بازکردن آن‌ها می‌توان خود شمع را مشاهده کرد.
چه چیزی باعث خرابی شمع خودرو می‌شود؟
علائم خرابی شمع خودرو در اثر یک یا چند عامل از عوامل زیر ایجاد می‌شود.
فرسایش طبیعی (Wear and Tear)
شمع در هر ثانیه چندین بار جرقه می‌زند و دائماً در معرض دمای بسیار بالا قرار دارد. این شرایط باعث می‌شود الکترودهای شمع به‌مرور سائیده شده و فاصله بین آن‌ها بیشتر شود. در نتیجه جرقه ضعیف‌تر شده و احتراق به‌خوبی انجام نگردد.
علائم خرابی شمع خودرو
ایجاد رسوبات کربنی (Carbon Buildup)
اگر مخلوط سوخت و هوا در موتور بیش‌ازحد «غنی» باشد (سوخت زیاد و هوای کم)، سوخت به‌طور کامل نمی‌سوزد و دوده یا کربن روی نوک شمع جمع می‌شود. این رسوبات مانند یک لایه عایق عمل کرده و مانع جرقه‌زنی صحیح می‌شوند.
آلودگی به روغن (Oil Fouling)
علائم خرابی شمع خودرو
وقتی رینگ‌های پیستون یا گاید سوپاپ فرسوده شود، روغن به داخل محفظه احتراق نشت می‌کند. در این حالت، نوک شمع خیس و روغنی شده و به‌جای ایجاد جرقه قوی، جرقه ضعیفی زده یا اصلاً جرقه نمی‌زند. نتیجه آن علائم خرابی شمع خودرو مانند بد کار کردن موتور، کاهش توان و لرزش است.
علائم خرابی شمع خودرو
گرمای بیش‌ازحد (Overheating)
افزایش دمای موتور یا استفاده از شمع نامناسب می‌تواند باعث سوختن یا تغییر شکل الکترود شمع شود. تنظیم‌نبودن فاصله دهانه شمع یا استفاده از بنزین بی‌کیفیت هم این مشکل را تشدید می‌کند. شمع داغ، خیلی سریع‌تر از بین می‌رود و علائم خرابی شمع خودرو را ایجاد می‌کند.
نصب اشتباه یا انتخاب نادرست (Incorrect Installation)
اگر شمع با گشتاور مناسب بسته نشود یا نوع شمع با موتور سازگار نباشد، خیلی علائم خرابی شمع خودرو آشکار می‌شود. حتی کوچک‌ترین اشتباه در اندازه یا نوع شمع می‌تواند عملکرد موتور را به‌هم بزند.
علائم خرابی شمع خودرو
شمع‌ها جزو قطعاتی هستند که اگر درست کار نکنند، خیلی زود بر عملکرد موتور تاثیر می‌گذارند. شناخت نشانه خرابی شمع خودرو به شما کمک می‌کنند تا قبل از بروز مشکلات جدی، متوجه خرابی شوید.
روشن‌شدن چراغ چک موتور
یکی از اولین علائم خرابی شمع خودرو، روشن‌شدن چراغ چک است. وقتی شمع‌ها نتوانند مخلوط سوخت و هوا را به‌درستی مشتعل کنند، کامپیوتر خودرو خطا را ثبت کرده و چراغ هشدار روشن می‌شود. حتی اگر چراغ به‌حالت چشمک‌زن دربیاید، نشان‌دهنده بدسوزی شدید است که می‌تواند به کاتالیست آسیب برساند.
بدسوزی یا ریپ‌زدن موتور (Engine Misfire)
اگر شمع، جرقه ضعیفی ایجاد کند یا اصلاً جرقه نزند، احتراق سیلندی که شمع خراب در آن قرار دارد، ناقص می‌شود. در این حالت، موتور دچار لرزش شده، هنگام شتاب‌گیری حالت پرش یا مکث دارد و ممکن است صدای «تق‌تق» ایجاد کرده و یا لرزش آن غیرعادی باشد.
سخت روشن شدن خودرو
شمع‌ها وظیفه روشن‌کردن موتور را بر عهده دارند. وقتی کهنه یا خراب باشند، استارت‌زدن طولانی می‌شود یا حتی خاموش‌شدن موتور بعد از روشن‌شدن رخ می‌دهد. اگر باتری سالم باشد، اما خودرو به‌سختی روشن شود، احتمال زیاد، با علائم خرابی شمع خودرو خودرو روبه‌رو هستید.
مصرف بالای سوخت
شمع سالم باعث احتراق کامل سوخت می‌شود، اما وقتی خراب باشد، بخشی از بنزین، نسوخته هدر می‌رود. نتیجه آن افزایش مصرف سوخت و نیاز به پرکردن زودتر باک است. این علامت خرابی شمع خودرو به‌خصوص زمانی آشکار می‌شود که دفعات سوخت‌گیری بیشتر از حد معمول شود.
کارکرد نامنظم در حالت درجا (Rough Idling)
وقتی خودرو در حالت خلاص یا ایستاده روشن است، موتور باید آرام و بدون لرزش کار کند. اگر در این حالت صداهای تق‌تق، ضربه یا لرزش‌های محسوس حس کردید، احتمالاً شمع‌ها نتوانسته‌اند احتراق یکنواخت ایجاد کنند و باید این علائم خرابی شمع خودرو را جدی بگیرید.
شتاب ضعیف و عملکرد کُند
اگر احساس می‌کنید خودرو مانند گذشته شتاب نمی‌گیرد یا هنگام سبقت‌گرفتن کند و بی‌جان شده است، مشکل می‌تواند از جرقه ناکافی شمع‌ها باشد. شمع‌های فرسوده توان موتور را کاهش می‌دهند و رانندگی را سخت می‌کنند
صدای ضربه یا کوبش موتور (Engine Knocking)
وقتی شمع‌ها درست عمل نمی‌کنند، سوخت در زمان نامناسب می‌سوزد و صدای ضربه یا کوبش از موتور شنیده می‌شود. این مشکل در صورت بی‌توجهی می‌تواند به اجزای داخلی موتور آسیب جدی وارد کند.
خارج‌شدن دود غلیظ و تیره از اگزوز
وقتی شمع نتواند مخلوط سوخت و هوا را کامل بسوزاند، بخشی از سوخت، نسوخته وارد اگزوز می‌شود. نتیجه آن خروج دود سیاه و غلیظ است که هم نشان‌دهنده احتراق ناقص بوده و هم مصرف سوخت را بالا می‌برد. این علامت از علائم خرابی شمع خودرو، اگر با بوی شدید بنزین همراه باشد، به‌وضوح می‌تواند ناشی از خرابی شمع یا سیستم جرقه‌زنی باشد.
وجود ترک یا شکستگی در بدنه شمع
شمع سالم باید ظاهری یکدست و بدون آسیب داشته باشد. اگر روی قسمت سرامیکی یا فلزی آن ترک، شکستگی یا لب‌پریدگی دیده شود، عملکرد شمع مختل می‌شود. این آسیب می‌تواند باعث نشتی ولتاژ، جرقه ناقص یا حتی از کار افتادن کامل شمع شود. چنین شمعی باید سریعاً تعویض گردد.
تغییر رنگ چینی شمع
چینی اطراف شمع (قسمت سفید‌رنگ سرامیکی) باید تمیز و روشن باشد. تغییر رنگ آن از علائم خرابی شمع خودرو است. در ادامه رنگ‌های مختلف چینی شمع و علت آن‌ها را بررسی می‌کنیم.
سیاه‌شدن: نشانه غنی‌بودن بیش‌ازحد مخلوط سوخت و هوا یا احتراق ناقص.
قهوه‌ای یا زرد شدن: می‌تواند ناشی از حرارت بیش‌ازحد یا کیفیت پایین سوخت باشد.
رنگ خاکستری مایل به سفید: نشانه داغ‌بودن موتور یا استفاده از شمع نامناسب.
علائم خرابی شمع خودرو
زمان تعویض شمع خودرو
زمان تعویض شمع خودرو به چند عامل کلیدی بستگی دارد. این عوامل شامل نوع شمع، کیفیت آن، سلامت موتور و حتی نوع سوخت است. با توجه به این عوامل می‌توان دوره عمر مفید شمع را به‌شکل تقریبی مشخص کرد:
شمع‌های معمولی :(Standard) اگر خودرو صفر بوده و از سلامت فنی کامل برخوردار باشد، این شمع‌ها معمولاً بین ۴۰ تا ۵۰ هزار کیلومتر کار می‌کنند. در مورد خودروهای قدیمی‌تر یا مدل پایین‌تر، این مقدار به حدود ۳۰ هزار کیلومتر کاهش می‌یابد و پس از آن علائم خرابی شمع خودرو آشکار می‌گردد.
شمع با الکترود پلاتینیوم: این شمع‌ها نسبت به‌نوع معمولی دوام بیشتری دارند و معمولاً تا ۶۰ هزار کیلومتر عمر مفید می‌کنند.
شمع با الکترود ایریدیوم: این شمع‌ها طول عمر بالاتری دارند و پس از ۸۰ تا ۱۰۰ هزار کیلومتر نیاز به تعویض پیدا می‌کنند.
علاوه‌بر کیلومتر طی‌شده، علائم خرابی شمع خودرو هم می‌تواند زمان تعویض را مشخص کند.
نکته کاربردی: برای اینکه همیشه موتور خودروی شما در بهترین وضعیت کار کند و مجبور به پرداخت هزینه‌های اضافی نباشید، لازم است به زمان تعویض شمع اهمیت دهید. اگر این زمان را فراموش کنید، می‌توانید اپلیکیشن یادآور سرویس دوره‌ای ماشین من را نصب کنید؛ این اپ با ثبت هر سرویس، زمان سرویس بعدی را محاسبه کرده و قبل از رسیدن موعد، از طریق پیامک و نوتیفیکیشن به شما اطلاع می‌دهد.
تعویض شمع خودرو کار پیچیده‌ای نیست، اما رعایت مراحل صحیح باعث می‌شود موتور شما بهترین عملکرد را داشته باشد و از آسیب‌های احتمالی جلوگیری شود. برای تعویض، مراحل زیر را دنبال کنید:
آماده‌سازی ابزار و خودرو: ابتدا موتور را خاموش کرده و اجازه دهید که خنک شود. ابزار مورد نیاز شامل آچار شمع، پیچ‌گوشتی و در صورت نیاز کمی گریس نسوز است.
یافتن شمع‌ها: کاپوت خودرو را باز کنید و محل شمع‌ها را پیدا کنید. همان‌طور که گفتیم، آن‌ها روی سر سیلندرها قرار دارند و سیم‌های برق به آن‌ها متصل است.
بازکردن شمع‌های قدیمی: سیم برق را با دقت جدا کنید و سپس با آچار شمع، شمع قدیمی را به‌آرامی باز نمایید. مراقب باشید که شکستگی یا ترک در بدنه شمع ایجاد نشود.
بازرسی و تمیزکاری محل نصب: داخل جای شمع را بررسی کنید و اگر گردوخاک یا ذرات خارجی وجود دارد، آن‌ها را پاک کنید. این کار از آسیب‌دیدن شمع جدید و ایجاد علائم خرابی شمع خودرو جلوگیری می‌کند.
نصب شمع جدید: شمع جدید را به‌آرامی در محل قرار داده و با دست، کمی آن را بچرخانید تا رزوه‌ها درست در جای خود قرار گیرد .سپس با آچار شمع، شمع را محکم کنید، اما فشار بیش‌ازحد وارد نکنید.
اتصال سیم برق و بررسی عملکرد: سیم برق را دوباره وصل کنید و موتور را روشن کنید تا مطمئن شوید که خودرو به‌درستی کار می‌کند. صدای موتور باید صاف و بدون لرزش باشد.
نظرات کاربران